TẠI SAO DAO BỊ CÙN ĐI SAU KHI SỬ DỤNG?

Sự cùn mòn là vòng tuần hoàn tất yếu của mọi lưỡi dao sắc bén. Dù sớm hay muộn, bất kỳ con dao nào cũng sẽ mất đi sự sắc bén vốn có và cần được mài lại. Nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi, điều gì khiến dao trở nên cùn mòn? Tại sao một số loại dao lại đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ và cần mài thường xuyên hơn những loại khác? Và quan trọng hơn, chúng ta có thể làm gì để duy trì độ sắc bén của dao lâu dài?

Câu trả lời nằm ở việc lựa chọn và xử lý vật liệu chế tạo lưỡi dao. Bên cạnh đó, việc chăm sóc và bảo dưỡng dao đúng cách, cùng với việc áp dụng kỹ thuật cắt, chặt chính xác cũng đóng vai trò quan trọng không kém trong việc gìn giữ độ bén của "người bạn đồng hành" không thể thiếu trong căn bếp này.

Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến việc dao bị cùn và cần phải mài bao gồm:

• Hao mòn thông thường: Dao sẽ bị hao mòn dần theo thời gian sử dụng, tuy nhiên những dấu hiệu hao mòn đáng kể chỉ xuất hiện sau nhiều năm.

• Cong vênh hoặc cuộn mép cắt: Lưỡi dao chịu nhiều lực tác động trong quá trình sử dụng, khiến mép cắt có thể bị cong vênh hoặc cuộn sang hai bên. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây cùn dao, tuy nhiên bạn có thể khắc phục tình trạng này ở một mức độ nhất định bằng cách sử dụng liếc dao.

• Mẻ: Mép dao có thể bị mẻ hoặc gãy dưới áp lực, đặc biệt khi va chạm với vật liệu cứng. Các vết mẻ nhỏ cũng góp phần lớn vào việc làm giảm độ sắc bén của dao.

• Ăn mòn: Dao thường được sử dụng trong môi trường ẩm ướt và có tính axit trong nhà bếp. Dù không thể nhìn thấy bằng mắt thường, quá trình ăn mòn vẫn âm thầm làm giảm độ sắc của dao.

• Kỹ thuật cắt: Kỹ thuật cắt tốt là cách hiệu quả nhất để duy trì độ sắc bén của dao.

Các đặc tính cho biết dao sẽ giữ được độ sắc bén trong bao lâu bao gồm: độ bền, độ dẻo dai và khả năng chống mài mòn.

Độ bền

• Là khả năng chống lại sự biến dạng của vật liệu, liên quan trực tiếp đến độ cứng của vật liệu. Đối với dao nhà bếp, điều này có nghĩa là một con dao cứng sẽ giữ được độ sắc bén lâu hơn vì nó sẽ không bị cong, vênh hoặc sứt mẻ nhanh chóng và dễ dàng như một con dao mềm hơn. Tuy nhiên, vật liệu cực kỳ cứng cũng dễ bị gãy và mẻ hơn. Một ví dụ điển hình là dao gốm, rất cứng nhưng lại dễ gãy hoặc vỡ.

Độ dẻo dai

• Là khả năng chống lại sự biến dạng, gãy, mẻ và nứt của dao. Một con dao dẻo dai sẽ phản ứng với lực bằng cách uốn cong thay vì gãy. Điều chúng ta mong muốn ở một con dao nhà bếp là độ cứng đi kèm với độ dẻo dai vừa đủ để nó không bị gãy nếu vô tình va vào đĩa hoặc bồn rửa.

Khả năng chống mài mòn

• Là khả năng chống lại sự mài mòn của vật liệu - điều này liên quan đến thời gian duy trì độ sắc bén và sự dễ dàng khi mài lại lưỡi dao. Khả năng chống mài mòn tăng lên cùng với độ cứng bề mặt và phụ thuộc vào hàm lượng và sự phân bố của cacbua trong thép. Khả năng chống mài mòn là một đặc tính quan trọng, đặc biệt khi cắt các vật liệu có độ mài mòn cao.

Độ cứng và độ dẻo dai của thép luôn tồn tại một nghịch lý: thép càng cứng thì càng giòn, dễ gãy. Chính vì thế, những loại thép siêu cứng không thể "cân" được việc cắt những vật liệu cứng như xương hay dừa mà không bị hư hại, thường là mẻ hoặc gãy một phần lưỡi dao.

Việc mài dao không chỉ đơn thuần phụ thuộc vào độ cứng của vật liệu, mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ loại thép và loại cacbua có trong thép đó. Thép chứa nhiều cacbua cứng sẽ khó khăn hơn trong quá trình mài. Điều này lý giải vì sao một con dao thép không gỉ giá rẻ, có chỉ số HRC thấp và hàm lượng carbon thấp, lại có thể "cứng đầu" hơn nhiều khi mài so với một lưỡi dao làm từ thép carbon cao với HRC 60+.

Những nguyên tắc cơ bản trong việc chăm sóc và bảo quản dao nhà bếp:

• Sử dụng thớt gỗ, nhựa hoặc cao su. Tuyệt đối không sử dụng dao trên bề mặt kính, gốm, đá cẩm thạch hoặc kim loại.

• Không để dao trong bồn rửa. Rửa từng con dao bằng tay.

• Không rửa dao trong máy rửa bát. Nhiệt độ cao có thể làm hỏng cán dao, mẻ lưỡi dao, và độ ẩm bên trong máy rửa bát có thể gây ăn mòn lưỡi dao.

• Sau khi sử dụng, rửa sạch và lau khô dao.

• Khi không sử dụng, luôn bảo vệ lưỡi dao để tránh tiếp xúc với các dụng cụ nhà bếp khác. Chúng tôi khuyến nghị sử dụng giá treo dao từ tính, hộp đựng dao, ngăn kéo được thiết kế riêng hoặc bao dao bảo vệ làm bằng gỗ hoặc da.

• Dao là một công cụ được thiết kế cho mục đích sử dụng cụ thể. Không sử dụng dao cho bất kỳ mục đích nào khác: nó không phải là dụng cụ mở đồ hộp, tua vít, bay, kìm cắt dây, búa, ... Dao nhà bếp chỉ dùng để chế biến thực phẩm.

• Sử dụng đúng loại dao cho từng công việc cụ thể - một con dao gọt nhỏ dùng cho công việc tinh tế sẽ không phù hợp nếu bạn cố gắng dùng nó để chặt xương.

Vậy, làm thế nào để chúng ta áp dụng những kiến thức chuyên sâu này vào việc sử dụng dao hàng ngày trong căn bếp của mình? Thực tế, tuổi thọ của một lưỡi dao phụ thuộc rất nhiều vào người sử dụng, hay nói cách khác là vào việc họ có sử dụng và bảo quản dao một cách khoa học hay không. Điều này ngầm khẳng định rằng, việc một con dao có giữ được độ sắc bén lâu dài hay không không chỉ phụ thuộc vào chất lượng thép hay phương pháp mài, mà còn phụ thuộc rất lớn vào cách chúng ta đối xử với nó.

Và đây quả là một tin vui, phải không nào? Bởi lẽ, thay đổi thói quen sử dụng dao lại là một trong những điều đơn giản nhất mà chúng ta có thể làm để bảo vệ "trợ thủ đắc lực" của mình trong căn bếp.